Nota vooraf: gebruik best de term "Rechter vleugel / Right wing" of "Linker vleugel / Left wing" om babylonische spraakverwarring met linkse/rechtse/linksdraaiende/rechtsdraaiende veren te vermijden. In de tekst hieronder gebruiken we veel de term linkse/rechtse veren, dit om historische redenen.
In België worden meestal veren gebruikt van de linker vleugel (Left wing, LH), in Nederland worden meestal veren gebruikt van de rechter vleugel (Right wing, RH).
In België, en misschien ook elders, worden veren afkomstig van de linker vleugel een "rechtse veer" genoemd en omgekeerd. Mogelijk is dit omdat, in de tijd toen veren nog gebruikt werden om met te schrijven, dat rechtshandige mensen met veren van de linkervleugel dienden te schrijven en linkshandige mensen met veren van de rechtervleugel. Dit wordt mooi uitgelegd in deze video
Veren kunnen van nature uit van de linker of rechtervleugel van de vogel komen. Dit kan je zien door de veren aan de punt vast te houden met de bovenkant van de veer bovenaan. Wanneer de veer naar rechts buigt is dit een veer van de rechtervleugel, wanneer die naar links buigt is dit een veer van de linkervleugel.
Dit is duidelijk te zien op de foto hieronder. Deze veren komen van een pauw. De veer afkomstig van de rechtervleugel buigt naar rechts (links op de foto) en de veer afkomstig van de linkervleugel buigt naar links (rechts op de foto).
Enkel de eerste (uiterste) veer van een vleugel kan gebruikt worden voor het maken van veren van top kwaliteit voor een pijl. Op de tekening hieronder kan je goed de asymetrie zien in deze eerste veer. Op de tekening hieronder is de onderzijde van de linkervleugel getoond. De veer die het meest geschikt is om gebruikt te worden om als veren voor pijlen te dienen is de P10 (10th primary remex). De andere zijn gevoelig minder sterk en dus inferieur om veren van te maken.
Structuur van een vleugel van een vogel met nummering van de veren.
Uit deze veer wordt dan een deel gesneden zoals aangegeven door het gekleurde gedeelte. Het smalste deel van de veer ligt aan de voet van de originele veer van de vogel. Door dit beeld hieronder goed in gedachten te houden is het gemakkelijk om de orientatie (LW/RW) van een veer te kennen.
Op de linkerkant van de foto liggen 4 linkse veren (Right wing), aan de rechterkant liggen 6 rechtse veren (Left Wing).
Linkse veren hebben hun 'voetje' aan de linkerkant, rechtse veren aan de rechterkant.
Vanop de zijkant gezien is het voetje van de veer goed zichtbaar.
Er wordt gezegd dat: "Een rechtse traditionele longbowschutter schiet best met rechtse veren, een linkse best met linkse veren omdat anders de veer tegen hun booghand zou draaien. Dan maakt de kant waar het 'voetje' van de veer zit wel een groot verschil. Wanneer dit aan de kant van de hand zit kan dit de hand van de schutter snijden, wanneer dit aan de binnenkant van de boog zit passeert dit gemakkelijk de hand zonder te snijden.", echter, de pijl begint pas te roteren wanneer die van de pees af is omdat de nok die op de pees houdt en dus het roteren tegen gaat.
Een rechtse veer komt van de linker vleugel, een linkse veer van de rechter vleugel.
Het type veren kan je gemakkelijk bepalen met de volgende afbeelding. Bekijk de pijl vanuit de nok en let op het 'voetje' (catch-lip) van de pijl.
Het is aanbevolen om de pijl te later roteren in de vlucht. Dit geeft extra stabiliteit aan de pijl en is zeker aan te raden voor houten pijlen. De pijl zal iets sneller snelheid verliezen, maar de stabielere vlucht compenseert daar ruim voor. Het is sterk aan te raden om je veren steeds helical of op z'n minsts schuin (=offset) te plaatsen zodat de pijlen in de vlucht roteren. Het is juist dat door de schuine stand van de veren dat de pijl een lagere snelheid zal hebben t.o.v. wanneer de pijl perfect recht vliegt met rechte veren, echter, de pijl heeft een veel stabielere vlucht. Door het roteren worden kleine afwijkingen naar links of naar rechts die in de opbouw van de pijl aanwezig zouden zijn uitgemiddeld wat een netto beter resultaat geeft.
Het maakt niet uit of je de pijl naar links of rechts laat roteren wanneer je niet over je hand schiet.
Het is belangrijk dat je de "Left Wing" veren tegenwijzerszin laat draaien en "Right Wing" veren wijzerszin laat draaien, zoals gezien door de schutter vanaf de nok van de pijl. Een veer heeft namelijke een holle (kant van het voetje) en een bolle kant.... de rotatie moet zijn in de richting van de bolle kant omdat zo de rotatie de minste luchtweerstand ondervindt.
Veren kunnen ofwel recht gekleeft worden, ofwel in offset/helical. Offset en Helical zijn eigenlijk hetzelfde, enkel de hoek waarin de veren geplaatst worden t.o.v. het centrum van de schacht is groter bij Helical dan bij offset. Dus wanneer de hoek klein is (offset) kan je een rechte klem gebruiken, wanneer de hoek groter wordt dien je een aangepaste helical klem te gebruiken waar de torsie die de veer zal hebben wanneer die rond de schacht gaat al vooraf is in aangebracht.
Wanneer je de veren helical (getorst) aanbrengt is het belangrijk (!!!) dat je de juiste klem gebruikt:
Rechter vleugel: rechtst helicale klem, dit wordt aangeduid door "RH: Right wing Helical of Right Hand".
Linker vleugel: linker helicale klem, dit wordt aangeduid door "LH: Left wing Helical of Left Hand".
Het wordt aangeraden om de veren steeds in off-set of helicaal aan te brengen. Hierdoor gaat de pijl in de vlucht roteren en krijgt de pijl omwille van het gyroscopische effect een betere stabilieteit in de vlucht en worden kleine onvolmaaktheden in de pijl die anders de pijl van richting zouden doen veranderen gecompenseerd.
Een helical (torsie) biedt een betere stabiliteit dan enkel off-set en wordt aangeraden vooral wanneer je een broadhead gebruikt (Fred Bear, TrueFlight).
Als overzicht kan je de volgende tabel gebruiken:
Beschrijving
Left wing
Right wing
Positie voetje van veer (bekeken vanuit de nok)
Voetje van de veer is aan de rechter kant
Voetje van de veer is aan de linker kant
Benaming van de veer in België
Rechtse veer
Linkse veer
Vleugel
Linker vleugel
Rechter vleugel
Plaatsing in offset (bekeken vanuit de nok) (1°-3°)
Frontaal deel van de veer naar links t.o.v. midden van de schacht. Gebruik enkel de rechte klem van de fletching jig.
Frontaal deel van de veer naar rechts t.o.v. midden van de schacht. Gebruik enkel de rechte klem van de fletching jig.
Plaatsing in helical (bekeken vanuit de nok) (+3°)
Frontaal deel van de veer naar links t.o.v. midden van de schacht. Gebruik enkel de fletching jig waar LH op staat.
Frontaal deel van de veer naar rechts t.o.v. midden van de schacht. Gebruik enkel de fletching jig waar RH op staat.
Rotatie van de pijl zoals bekeken vanuit de nok van de pijl.
Tegenwijzerszin (counterclockwise)
Wijzerszin (clockwise)
Het maakt zonder zijwind weinig verschil of je de pijl naar links of rechts laat roteren, de richting waarin je de pijl laat roteren wordt bepaald door het type veer. Dit is omdat een veer een holle en een bolle kant heeft. De draairichting van de pijl moet zodanig zijn dat de wind (parallel aan de schacht; uit de schietrichting) in de holle kant komt en de bolle kant de wind vangt van de draairichting.. de veren zijn eigenlijk schelpen en je draait de pijl in de richting van de bolle kant van de veer... op die manier hebt je de minste weerstand bij het roteren (in de rotatierichting) wat dus in een snellere draaiing resulteert en dus gegeven alle andere parameters identiek, een grotere stabiliteit. De holle kant van de veer is de kant van het voetje..
Wanneer er een zijwind is, maakt het verschil of je je pijl naar links of rechts laat roteren. Dat wisten de mensen in de middeleeuwen al. Roger Asham beschrijft dit effect al in zijn boek "Toxophilus" uit 1545. Hoewel dit in sommige boeken als een fabeltje wordt afgedaan is dit effect wel degelijk reëel en heeft het een naam, namelijk het Magnus effect. Afhankelijk van de richting waaruit de zijwind komt en de keuze van de pijl (links- of rechtsdraaien) zal de pijl verder of minder ver vliegen. Het magnus effect.
Het Magnus effect (wikipedia)((Engelse versie)) is de kracht die een roterend en bewegend object in een vloeistof of lucht ondervindt. Wanneer een pijl volgens zijn as draait, zal die een netto resulterende opwaartse of neerwaartse kracht ondervinden wanneer er een luchtstroom (wind) dwars op de schietrichting is.
Wanneer dus de pijl naar rechts draait en er is een zijwind die van rechts komt, zal de pijl een neerwaartse kracht ondervinden en dus minder ver vliegen. Wanneer de pijl naar rechts draait (steeds gezien vanuit de positie van de schutter) en er is een zijwind die van links komt, zal de pijl een opwaartse kracht ondervinden en dus verder vliegen.
De invloed van de grootte van een veer
Hoe groter het totale oppervlak van een veer, hoe meer die de pijl zal afremmen en hoe sneller de pijl zich kan corrigeren in de vlucht.
Korte veren hebben een nut indien je doel zich op een verre afstand bevindt. Voor doelen die dichtbij staan zijn grotere veren aangeraden omdat de pijl zich erg snel moet recht trekken. Voor de jacht op veerwild in de vlucht worden nog grotere veren gebruikt en maakt men de zogenaamde flu-flu pijlen. Dit om de afstand die de pijl kan afleggen sterk te beperken.
De FOC% van de pijl kan je best ook mee in rekenig nemen.. wanneer je een hoge FOC hebt, kom je met kleinere veren toe om toch nog dezelfde sturende functie van de veren te krijgen. De hefboomarm die de veren kunnen gebruiken is groter bij een hogere FOC% en ze moeten dus minder kracht uitoefenen om hetzelfe effect te bekomen. Vandaar dat je met kleinere veren toe komt voor een hogere FOC%.
Kwaliteit van de veren
De veren kunnen de vlucht van de pijl sterk beïnvloeden.. wanneer veren beschadigd zijn of wanneer er bv een stuk uit is, kan je die best vervangen omdat anders de pijl in de vlucht een precessiebeweging zal uitvoeren (punt stabiel, nok draait rond op een cirkel) hetgeen in een tragere en minder nauwkeurige pijl resulteert.
De veren zorgen voor de kracht op de hefboom die gevormd wordt door het balanspunt (FOC)... dus als die kracht niet in elke richting gelijk is resulteert dit in foute sturing.
Besteed veel zorg aan het plakken van de veren.
Wees critisch in de winkel wanneer je veren koopt.. kijk na of ze allemaal goed en egaal zijn en over de hele lengte voorzien van een voetje dat breed genoeg is... sommige handelaars durven wel eens het onderste uit de kan te halen.
Invloed van de veren voor de jacht met pijl en boog
Bij mijn allereerste experiment met een jachtpunt, zat de pijl, omdat die niet goed gealigneerd was en mijn los toen niet zuiver genoeg, 1.2 meter naast het doel! De afwijkingen kunnen erg groot worden indien niet met een aantal zaken goed rekening gehouden worden.
Om dit tegen te gaan dient de jachtpunt perfect gealigneerd zijn tov de schacht en dienen de veren helical gezet te worden zodat kleine(!) afwijkingen in de alignatie van de jachtpunt niet accumuleren maar uitgemiddeld worden omwille van de rotatie van de pijl.
In je setup is het aan te raden om standaard je pijlen helical te fletchen, ook voor je oefenpijlen. Dus niet in offset (1-3°) maar helical (+3°). Lees in dit verband het artikel op Pijlenboog.be over links/rechtse veren en oriëntatie van fletching (https://www.pijlenboog.be/index.php/Veren).
Belangrijk om traditioneel te jagen waar je met je vingers lost is om ook 5" veren te nemen om voldoende te kunnen sturen. Het totale oppervlak van de veren dient altijd groter te zijn dan het oppervlak van de punt. De krachten die er op inwerken zijn eigenlijk een balans/hefboom (kwik-kwak) tussen het sturen van de punt en het sturen van de veren waar het kantelpunt de plaats van de FOC% is.
Daarom dient de FOC van de pijl voor traditionele schutters op 18% te liggen zodat de hefboom van de kracht van de veren significant groter is dan de hefboom van de kracht die de punt uitoefent. De afstand van de veren tot aan de FOC% is dan groter dan de afstand van de punt tot de FOC% zodat de hefboom die te veren kunnen gebruiken groter is.
