Latest revision as of 14:15, 20 January 2022

Compound bow tuning

Voorwoord

Het tunen van een compound boog is op zich niet zo moeilijk. Het is belangrijk dat je de stappen in de juiste volgorde doet en zeer zorgvuldig tewerk gaat. Omdat bij het tunen van een compound boog een bowpress gebruikt dient te worden raadt ik je ten zeerste aan om je eerst heel goed te informeren over hoe je zo'n bowpress gebruikt en de veiligheidsvoorschriften strikt volgt. Bij foutief gebruik van de bowpress kan je de boog erg beschadigen of erger, lichamelijk letsel oplopen.

De bedoeling van deze tuning guide is om je de "waarom" van de verschillende stappen te laten begrijpen zodat het niet meer een "trial and error" is maar een heel gericht process. Hoe beter je weet wat je doet, hoe beter je de aanpassing kan anticiperen en kan inschatten welke aanpassing nodig is.

In deze tuning guide wordt een Bowtech BT-X tuning als voorbeeld gebruikt. Deze boog kan je tunen tot perfectie omdat die een aantal erg goede aanpassingen heeft (Binary cams, micro dails, enz.). Voor andere bogen kan je deze guideline zeker ook gebruiken, de basis principes blijven hetzelfde, echter, het zal moeilijker zijn om die laatste mm perfectie te tunen.

Enkele tips voor je begint

Zeker indien het de eerste keren is dat je je compound boog gaat tunen, maak foto's van elk onderdeel, de posities, instellingen enz. en noteer alle stappen en aanpassingen die je doet aan je boog inclusief je observaties/bedenkingen nadien.
Maak een schets van je boog en duid er duidelijk Top, Bottom, Left Top Yoke, Left Bottom Yoke, Right Top Yoke, Right Bottom Yoke, Bottom cable, Top cable en String op aan.
Plaats de boog steeds in dezelfde positie in de bow press. Bv. Altijd met de Top naar links wanneer je voor de bowpress staat. Op die manier wordt vergissen moeilijker.
Zorg voor voldoende licht en dat je goed kan zien wat je doet. Je dient in staat te zijn om zonder twijfel de orientatie van de windingen in de yokes te kunnen vaststellen. Indien je daarin twijfelt, heb je een brilletje of meer licht nodig.
- Ik heb mezelf een +1.5 brilletje gekocht voor 2€... Better be safe than sorry. Het helpt me om elk detail goed te kunnen zien.
Zorg dat de bow press perfect stabiel staat.

Benodigdheden

Bow press
Spot Hogg laser alignment tool
TrueCenter laser aligner
US inbus sleutels (allen keys)
Waterpas
D-loop material
- bv. BCY Braided polyester #24
Serving material
- bv. BCY Powergrip 0.021
Geduld.

Naamgeving

Om geen vergissingen te maken is het belangrijk dat we weten dat we over hetzelfde praten. Dit is zeker zo voor compound boog tuning.
De pees (STRING) is dat deel van de boog waarop je de pijl bevestigd. Bij een compound boog loopt die over beide cams.
De CABLE van een compound boog is een kabel die aan één kant een Y-vormige splitsing in the kabel heeft, de YOKES genoemd, en aan de andere kant een gewoon enkelvoudig oog heeft. De uiteinden van de yokes worden aan de assen (AXLE) (bv top) bevestigd, het ander uiteinde wordt aan de andere cam (bv onder) bevestigd.
De TOP van de boog is het deel dat bovenaan je boog is wanneer je die in een normale schiethouding hebt.
- De TOP YOKES zijn dan ook de yokes die zich aan de TOP van je boog bevinden.
- De TOP CAM, is dan ook de CAM die zich bovenaan je boog bevindt.
- De TOP CABLE is de cable die als aanhechtingspunt de TOP CAM heeft.
De BOTTOM van de boog is het deel dat onderaan je boog is wanneer je die in een normale schiethouding hebt.
- De BOTTOM YOKES zijn aan ook de yokes die zich aan de BOTTOM van je boog bevinden.
- De BOTTOM CAM, is dan ook de CAM die zich onderaan je boog bevindt.
- De BOTTOM CABLE is de cable die als aanhechtingspunt de BOTTOM CAM heeft.
De linkerkant (LEFT) van je boog is dat deel dat links van de boog is wanneer je er naar kijkt wanneer je de boog in schiethouding vast hebt.
De rechterkant (RIGHT) van je boog is dat deel dat rechtss van de boog is wanneer je er naar kijkt wanneer je de boog in schiethouding vast hebt.
Op de foto hieronder is op de BT-X die voor deze tuning gebruikt wordt de pees (STRING) en beide cables+yokes in aparte kleuren aangegeven zodat het duidelijk is hoe de verschillende onderdelen lopen.

De pees en beide kabels op de boog zijn in verschillende kleuren aangeduid om duidelijk het verschil tussen de onderdelen en benamingen te laten zien. Tijdens het tunen is het belangrijk dat je de juiste cables en yokes neemt. De naamgeving consistent gebruiken is daarom erg belangrijk. Links: foto van BT-X met overlay. Rechts: copy van de exacte posities van cables, yokes en pees met bijhorende benamingen.

Volgorde van de stappen in het tuning proces

De te volgen stappen zijn, in volgorde:

Axle to axle juist zetten
Draw length en andere fabrieksinstellingen instellen
Raw cam lean instellen met Spot Hog laser aligner
Oplegger center shot plaatsen
Initiële/voorlopige d-loop plaatsen
Timing goed zetten
Finale d-loop plaatsen
Paper tuning / Yoke tuning
1-ste, 2-de en 3-de as van je vizier juist zetten
Walk back tuning

Axle to axle juist zetten

Controleer bij de fabrikant van je boog wat de opgegeven axle-to-axle (A2A) afstand is. Deze is meestal opgegeven in inch. Bv. voor de 'Bowtech BT-X 31"' (BT-X met 31" maximale treklengte) is dit 31 inch.

Bij het meten van de A2A afstand neem steeds hetzelfde referentiepunt op de assen
Wees zeer exact bij het uitmeten en zorg dat je exact de A2A afstand van de fabrikant bekomt. In dit voorbeeld, BT-X 31" dient de A2A 31" te zijn, dus aanpassing is nog nodig.
Bijna perfect 31". Bij het tunen ben ik hier gestopt.

De "axle to axle" (A2A) afstand, of as-tot-as afstand wordt gemeten tussen de beide assen van de compound boog. Meet vanuit het midden van de as tot het midden van de andere as. De as tot as afstand kan je aanpassen door de kabels op of af te draaien. Zorg er tijdens dit proces voor dat de initiële timing goed blijft staan. Op de cams zijn puntjes aangebracht waartussen de kabels min of meer in het midden van moeten liggen. Dit is een initiële instelling. De fine tuning komt later. De Axle-to-axle (A2A) is een waarde die je dient te benaderen, maar de lengte van je kabels bepalen of je die waarde kan bereiken. Zorg ervoor dat je je kabels niet te hard opdraait... dit zorgt er voor dat de kabels op de plaats waar ze overgaan in de yokes gaan opdraaien, wat nefast is voor de stabiliteit van de fijnafstelling van je boog. Indien je de ideale A2A niet kan bereiken, dien je kortere of langere kabels te kopen/maken. In mijn ervaring en in tegenstelling wat sommigen beweren, is het toch belangrijk om de A2A zo dicht mogelijk, liefst exact, te benaderen om een perfect tuning te bekomen. Je boog is immers voor deze A2A ontworpen. Zoals beschreven, let er goed op dat je niet teveel torsie op de kabels of yokes zet en let er op dat de Y van de Yoke steeds mooi open staat.

Teveel spanning in de kabels kan er voor zorgen dat de yokes gaan opdraaien... dit geeft een heel slecht resultaat en zorgt voor een heel ontstabiel tuning beeld. Let ook op de richting waarin je de Yokes opdraait zodat die tegengesteld is aan de richting waarin de kabel opgedraaid is zodat de torsies in de kabel en yokes, wanneer ze onder spanning zijn elkaar opheffen en niet versterken.
Dit is perfect zo. Wanneer de boog uit de press is, zijn de yokes mooi open en is er geen opwinding van de yokes.

Ter info: door de A2A te verkorten van 31.5" naar 31" nam het trekgewicht toe van 69.27# tot 71.08#

Draw length, power factors, let-off, brace heigth etc. instellen

Verschillende bogen hebben een verschillende manier om de treklengte in te stellen. Sommigen hebben een aparte module nodig om een treklengte in te stellen, sommige bogen, zoals de Diamond Infinity Edge, laat toe om treklengtes in te stellen tussen 13" en 30" zonder dat je een bow press nodig hebt.
Raadpleeg de handleiding van je boog hoe dit gedaan dient te worden. Voor de Bowtech BT-X kan dit gedaan worden door een module en drawstop te verzetten. Controleer de handleiding zorgvuldig; veelal dien je dit zowel boven als onder aan te passen.
Deze stap dient om de boog zo dicht mogelijk te brengen bij de specificaties.
In deze stap dien je de volgende zaken te plaatsen volgens de richtlijnen van de fabrikant
- Initiële timing
  - Op de cams zijn meestal puntjes aangebracht.
  - De pees dient tussen beide puntjes te liggen.

De pees dient in het begin tussen de stippen op de cams gelegd te worden. Het is echter perfect mogelijk dat deze tijdens het tuning process opschuift. In dit voorbeeld is dit een perfect getune-de BT-X maar de pees ligt toch buiten de stippen.

- - Zet ook de timing van de stops al goed op dit moment. Je zal die nadien terug moeten aanpassen maar dit maximaliseert de kans dat je tuning process goed zal verlopen.
    - Je kan dit aanpassen door de kabels langer of korter te maken.
    - Wanneer bv de stop van de bovenste cam nog niet tegen de pees komt en de onderste al wel, dien je de kabel aan de onderste cam los te maken en extra windingen in aan te brengen om zo de kabel harder aan die cam te laten trekken.
  - De kabels van de Yokes zet je bv. 2-3 torsies aan elke kant als uitgangspositie, niet meer zodat je nadien nog ruimte hebt om aan te passen.
- Draw length
  - Je dient de compound boog aan te passen aan je treklengte. Meestal kan je zonder zelfs gebruik te moeten maken van een bow press de treklengte aanpassen.
  - Zet je treklengte niet te groot, hierdoor ga je een heel slecht reproduceerbaar beeld krijgen.
  - Je nok dient in je mondhoek uit te komen, onder je pupil. Niet verder. Wanneer je treklengte te groot staat, dien je te overstrekken en dit kan ernstige kwetsuren veroorzaken aan bv je schouderkop.
- Dit is ook het moment om te kiezen, indien je boog het toelaat, om de let-off en power factors (hard, medium, soft) te schieten.
- Zet alle vijzen van je modules goed vast met lock-tite (Loctite 242!) zodat de modules niet los komen tijdens het trainen.
- Brace height: kijk deze ook na, deze dient dicht bij of exact op de instellingen van de fabrikant te liggen.
- Wanneer je de lengte van de pees aanpast door meer op of af te draaien, zat dit ook een invloed hebben op de brace heigth en mogelijk ook op de Axle to Axle.
Voor het aanpassen van deze instellingen verwijs ik graag naar de handleiding die bij je boog gekomen is.
Test ook het trekgewicht (draw weigth). Indien de boog op z'n maximum is afgesteld dien je dit ook te bekomen wanneer je de boog uitmeet.

Raw cam lean instellen met Spot Hogg laser aligner

De Spot Hogg laser alignment tool is erg handig, maar je moet er mee weten omgaan. Belangrijk is dat je goed de instructies volgt en ook bij de fabrikant van je boog de laser alignment chart opvraagt.
De laser aligment tool dien je vlak op de cams te plaatsen. Je dient goed na te kijken of je de tool niet op een een van de modules of verheven opdruk plaatst. Geef een gelijkmatige druk op de laser aligment tool.
Het idee is om startend van de cam de laserstraal richting de as aan de andere kant van de boog te schijnen. De laserstraal dient op het door de fabrikant vooraf bepaalde positie uit te komen. Dit is voor elke boog verschillend.
Het kan zijn dat de stopper van je boog gehaald dient te worden omdat die soms in de weg van de Laser straal komt.
Pas de Yokes aan om de positie van de cams goed te zetten. Dit is slechts een ruwe eerste instelling.
- Schrijf de aanpassingen die je doet tijdens het tuning process stap voor stap op, zodat je steeds terug kan gaan op je stappen, en exact weet wat er gebeurd is.
- Schrijf de aanpassingen steeds vanuit hetzelfde perspectief: bv kijkend vanaf de onderkant van je boog wanneer die in de press ligt.
- Door de Yoke aan één kant van een cam korter te maken, zet je meer spanning op die yoke en zal de top van de cam, terug gezien vanuit hetzelfde gezichtspunt, in de andere richting bewegen.
  - Bv. rechter yoke korter maken zorgt ervoor dat de top van de cam meer naar links gaat.

Spot Hogg laser aligment tool
De fabrikant van je boog zal je een laser reference chart geven waar exact op aangegeven staat waar de laser dient uit te komen wanneer de cam lean juist staat.
Referentiepunt zoals opgegeven door Bowtech. [1]

Oplegger en pijl center shot plaatsen

Zorg ervoor dat tijdens heel dit process je boog perfect vertikaal staat. Gebruik hiervoor een waterpas die je op de pees plaatst. Dit is belangrijk omdat je pijl op de arrow rest rust. Wanneer de boog niet waterpas staat kan dit iets verschillen en bekom je verkeerde resultaten. Zet daarom je boog in een goede boogvijs. LastChance archery heeft goede boogvijzen die niet duur zijn.

De pijl dient tijdens het process zo goed mogelijk waterpas te liggen.
De boog dient perfect waterpas te staan tijdens heel dit process.
Handige hulpmiddelen om de boog en pijl waterpas te houden zijn in de handel verkrijgbaar. Wanneer je de boog perfect waterpas zet in beide richtingen (pees waterpas) kan je, door de pijl ook perfect waterpas te leggen een perfect 90° bekomen van je pijl met de pees. Zorg ervoor dat je pijl perfect over de voorziene gaten in de riser ligt zodat die in het centrum van je boog ligt.

Plaats de oplegger zodanig dat de pijl net over de 2 gaten in de riser valt. Elke constructeur voorziet de riser van 2 gaten net in het midden van de boog. Je pijl dient daar net over te vallen. Wanneer je je op dezelfde hoogte als de pijl bevindt, zou je normaal de gaten niet meer mogen zien, of voor dunne pijlen een symmetrisch beeld boven en onder de pijl.
Om de oplegger center shot te plaatsen gebruik je best een True Center 2.0 laser aligner. Dit is erg gemakkelijk in het gebruik.
Als eerste stap en iets wat je met elk meetinstrument dient te doen dien je na te gaan of je laser aligner wel goed uitgelijnd is. Dit is niet altijd het geval, zeker niet bij de goedkopere merken.
- Het uitlijnen van de laser aligner kan je gemakkelijk doen door het deel dat normaal tegen de riser aan komt (schroeven er uit halen) tegen een vlak oppervlak te houden (tafelrand of werkblad in een keuken) en de afstand van de laser te meten direct voor de laser aligner en op bv. 2 of 3 meter. Deze afstand dient exact gelijk te zijn. Dan weet je of de laser aligner goed afgesteld is. Indien niet kan je de laser terug goed positioneren door aan de kleine schroefjes te draaien en zo de orientatie van de laser aligner aan te passen.
- Wanneer je zeker bent dat de laser aligner goed afgesteld is, schroef je die in de plaats van je vizier.
Plaats een pijl op je boog. Zorg ervoor dat de pijl die je hiervoor gebruikt perfect recht is. Spin de pijl op z'n punt, dit moet perfect en zonder te wiebelen ronddraaien.
Je zet de laser aan en past de afstand aan zodat de laser perfect boven je pijl zit. Schijn dan de lazer naar de pees, net boven je nok. Dit is de eerste stap: pas de laser aligment tool aan zodanig dat die perfect in het midden van de pees schijnt. De laser dient perfect in het midden van de pees te zitten. Je kan dit nagaan door je hand achter de pees te houden, je dient een symmetrisch beeld te hebben van de laser links en rechts van de schaduw van de pees.
Draai dan de laser in de richting van de punt van je pijl. De laser dient ook daar perfect in het midden van de punt van de pijl te komen.
Pas de positie van de pijloplegger aan todat de laser perfect in het midden van de punt van de pijl valt.

Pas je pijlenoplegger zodanig in hoogte aan zodat je pijl perfect in het midden ligt van de twee gaten die door de fabrikant voorzien zijn om het centrum van de boog aan te geven.
Laser alignment tool. Met deze tool kan je de pijl perfect in het center van je boog leggen.
De laser Aligment tool wordt op de plaats van het vizier geplaatst.

Zet de laser op de pees. De laser dient perfect in het midden te staan. Pas de uitlijning van de laser alignment tool aan zodanig dat de laser perfect op de pees schijnt. Je kan dit controleren door bv in het verlengde van de laser naar het patroon op de muur of op je hand te kijken. De hoeveelheid licht die links en rechts van de pees valt dient gelijk te zijn.
Plaats de laser op de punt van de pijl. Het is best om dit helemaal op het uiteinde van de pijl te doen. Pas de links/recht positie van de arrow rest aan totdat de laser perfect in het midden van de pijl ligt. Je zal zien dat wanneer je de oplegger vast schroeft, dat de positie iets zal veranderen. Hou daar rekening mee en zorg dat de laser perfect in het midden is wanneer de arrow rest vast geschroefd is. Dit kan betekenen dat de laser voor het vastschroeven misschien iets meer naar rechts moet liggen en dat tijdens het vastschroeven de laser op de juiste positie komt. Doe indien nodig het licht uit zodat je heel goed kan zien waar de laser schijnt.
Maak een foto van de positie van je arrow rest zodat je de instellingen goed kan bijhouden en de evolutie objectief kan volgen. Links/rechts positie.
Maak een foto van de positie van je arrow rest. Top/bottom positie.

Initiële D-loop plaatsen

Wanneer je pijl perfect center ligt, is het de moment om de eerste, initiële en tijdelijke D-loop te plaatsen.
Deze procedure is in detail uigelegd in het volgende artikel: D-loop
Ook tijdens het uitvoeren van deze stappen dient je boog perfect waterpas te staan.

Plaats de bow square (meethaak) op de pijlensteun zonder dat er druk of spanning op de meethaak staat.
Wanneer je de meethaak op de pijlenoplegger legt, dient de onderkant van de nok gelijk te komen met het nulpunt van de meethaak. De reden hiervoor is namelijk omdat je de pijl eerst perfect center gelegd hebt t.o.v. de gaten in de boog dat de onderkant van de pijl iets lager komt te liggen dan het meetkundige centrum. Je meethaak zal dus zelf ook iets onder het meetkundige centrum van je boog liggen... vandaar dat de "0" (nul) gelijk moet liggen met de onderkant van je nok. Het centrum van je nok zal dan in het centrum van je boog liggen, dus iets boven de "0". Voor de opmerkzame zielen onder ons: de bovenste serving ligt iets onder de D-loop op deze foto... idieaal zou deze servering en D-loop opnieuw gelegd worden zodat er bovenaan iets meer ruimte is en de bovenste serving vrij is.

Plaats 5 windingen serving draad onder de nok, en 2-3 windingen boven de nok om te voorkomen dat de D-loop op de nok zou knijpen. Dit is zeker nodig voor treklengtes boven de 30" en voor bogen met een kleine Axle to Axle afstand. De D-loop komt dan buiten deze servings. De nok dient niet geklemd te zitten tussen de server maar mag ook niet naar boven of onder kunnen bewegen. Hiervoor is BCY Powergrip 0.021 erg goed.
De procedure om een D-loop te maken staat mooi uitgelegd in dit document van de FBA: File:Stap voor stap een D-loop maken.pdf

Timing goed zetten

De "timing goed zetten" is er voor zorgen dat de stop van de bovenste en onderste cam op hetzelfde moment de pees raken bij het aantrekken en dus ook bij het schieten de pees op hetzelfde moment verlaten.
Dit is nodig om een vlakke nock-travel te hebben.
- Nock-travel is het traject dat de nock aflegt tijdens de beginfase van het schot. Dit dient zo vlak mogelijk te zijn om zo min mogelijk afwijkingen op de pijl te induceren.
- Door een perfect synchroom open gaan van de cams boven en onder wordt de meest optimale nock-travel gegarandeerd.
- Indien de timing niet goed staat, zal dit resulteren in een op een neer gaan van de nock tijdens het schot, hetgeen bijkomende variatie induceert in het schot.
Om deze aanpassingen te doen heb je een bow press nodig en ideaal ook een draw board. Last Chance archery heeft een heel handige uitbreiding op hun bow press waardoor je de boog gecontroleerd kan opspannen in de bow press.
Grof afstellen van de timing
- Door de lengte van de kabels te varieren kan je de timing beïnvloeden.
- Om het resultaat van je aanpassing te kunnen voorspellen, denk aan het volgende: Wanneer bv. de stop van de bovenste cam te laat aankomt en wanneer er dus nog een ruimte is tussen de stop en de pees, komt dit omdat beide yokes niet hard genoeg aan de cam trekken. Om dit te compenseren dien je dus de kabel van de yokes die aan de bovenste cam trekken korter te maken. Of omgekeerd, de andere kabel langer te maken.
- Wanneer je dit in gedachten hebt kan je je niet vergissen.

De timing van de stop van de bovenste cam is bij deze boog (Diamond Infinite Edge) niet perfect. Waar de onderste stop de pees reeds raakt, is de bovenste nog niet ver genoeg. De kabel die aan de bovenste cam trekt dient dus wat aangespannen te worden.
Door stop voor stap kleine aanpassingen te doen krijg je de timing perfect. De bovenste stop staat nu ook goed.
De timing van de onderste stop is ook nog goed. Je dient steeds beide stops goed te bekijken zodat je zeker niet te ver tuned.

Timing fijn afstellen
- Soms kan het zijn dat een halve draai aan de kabel reeds teveel is. Je kan dan proberen om de kabel terug te zetten naar de vorige positie en de andere kabel in de andere richting te draaien.
- Indien dat niet helpt, kan je ook, en enkel en alleen indien er een perfect gelijke torsie op de yokes zit, beide yokes korter of langer maken. Dus indien bijvoorbeeld de stop van de bovenste cam bijna de pees raakt, kan je ipv een extra torsie aan te brengen in de kabel die aan de onderste cam vast zit, ook in beide yokes een extra torsie aanbrengen en zo hetzelfde effect, namelijk het korter maken van de kabel, te bekomen.
- Sommige bogen, zoals bv Bowtech BT-X, hebben een micro sync dail. Hierdoor kan je de timing fijn regelen, zonder zelfs een bow press nodig te hebben.
  - Wanneer bv de stop van de bovenste cam de kabel nog niet raakt en de onderste wel, kunnen we de kabel ook korter maken door de onderste micro sync dial, die tegen de onderste kabel drukt, aan te passen.
  - Door die micro sync dial meer of minder te roteren, kunnen we meer of minder druk uitoefenen op die kabel met als netto resultaat het verkorten van de kabel.
  - Deze manier laat een heel fijne afregeling toe
- Doe de nodige aanpassingen totdat de timing 100% perfect staat. Je kan dit testen door een dun papiertje tussen de stop en de kabel te proberen plaatsen. Er mag op beide stops geen ruimte meer tussen zijn. Zorg dat de stop enkel "raken" zonder te ver te gaan.

Door gebruik te maken van de micro sync dails van de Bowtech BT-X kan je de timing perfect krijgen. Deze stopper is een aangepast model om een hardere muur te creëren. Je ziet het effect van de micro dail... deze duwt de kabel, links op de foto, een beetje verder en maakt die zo effectief korter.

D-loop plaatsen

De aanpassingen aan de timing zal de positie van het nokpunt op de pees soms doen veranderen
Kijk dit na en pas aan indien nodig.
De procedure om de definitive D-loop te plaatsen is uiteraard gelijk aan die om een tijdelijke D-loop te plaatsen.
Deze procedure is in detail uigelegd in het volgende artikel: D-loop
Maak een volledig nieuwe D-loop, inclusief de serving boven en onder de nok. BCY Powergrip 0.021 is hier zeer geschikt voor. Ga niet prutsen om die serving naar boven of onder te verdraaien want de kans bestaat dat je de onderliggende serving beschadigt.
De procedure om een D-loop te maken staat mooi uitgelegd in dit document van de FBA: File:Stap voor stap een D-loop maken.pdf
Voor je aan de volgende stap begint is dit een goed moment om na te kijken of je 'stopper' wel goed afgeregeld staat. De pees dient de stopper net te raken in rust. Op deze manier krijgt je een zuiver loslaten van de pees. Indien de stopper te ver staat, zal de pees verder door gaan en de pijl afremmen. De nok van de pijl dient voldoende vast te zitten om er niet af te vallen en mag in geen geval links/rechts kunnen wiebelen. Wanneer je voelt dat de nog heel erg vast zit op je pees, verlies je onnodig veel energie bij het loskomen van de pees. Voor een compound mag de pijl niet te gemakkelijk van de pees komen en zal in de regel dus iets vaster zitten dan voor een recurve. Zeker voor de jacht wil je niet dat een pijl gemakkelijk lost komt.

Fijnafstelling: Paper en Yoke tuning

De laatste stap is de fijnafstelling door middel yoke tuning en controle door middel van Paper tunen
De aanpassingen die in dit stadium nog gedaan dienen te worden zijn minimale aanpassingen aan de positie van in een eerste fase de pees en nadien en indien nog nodig de pijlenoplegger.
Het komt er op neer om de pees recht achter de pijl te krijgen. De pees kan je naar rechts verschuiven door de yokes aan de linker kant, zowel boven als onder te verkorten en omgekeerd, de pees kan naar links verschoven worden door beide yokes aan de rechterkant te verkorten.
- Je kan ook de ipv bv de linkse yokes te verkorten ook de rechte yokes verlengen, maar je krijgt in regel het beste effect door de yokes te verkorten. Uiteraard tot op een bepaald punt waar je teveel torsie in de yokes begint te krijgen.
  - Ga per half draai in de yokes. Doe niet teveel ineens. Controleer het schot en kijk of je een verbetering ziet of niet.
  - Verifieer met de Spot Hogg laser tool of beide cams nog gelijk staan. Het punt mag verschillend zijn van de beginpositie maar beide beelden dienen symetrisch te zijn.
  - Je kan dit ook nakijken door twee pijlen langs de cams te leggen en te kijken of de punten symetrisch in het midden tegen elkaar komen.
  - Let op, je kan de pees teveel verleggen...wanneer je visueel al begint te zien dat de cams erg veel lean hebben, dan is er ergens in het process een fout gebeurd en dien je op je stappen terug te gaan. Wanneer je de pees teveel verlegt kan die van de cams springen en kan de boog stuk gaan.

Door de 2 yokes aan de rechter kant van de boog te verkorten (gelijk aantal windingen) zal dit als gevolg hebben dat er iets harder aan de rechterkant van de axles getrokken wordt zodat de cam mee roteert: de top van de cam gaat iets naar rechts en de bottom van de cam gaat iets naar links... de bottom van de cam neemt de pees mee wat een netto resultaat heeft dat de pees iets naar links verschoven wordt.

Paper tunen
- Door een pijl door papier te schieten vanop zo'n 2 meter afstand kan je een idee krijgen over hoe zuiven een pijl uit de boog vertrekt.
  - Om een reproduceerbaar en informatief patroon te hebben dient er minstens één pijllengte te zijn tussen voorkant boog en papier) maar ook niet verder dan 2 meter, anders zie je niets meer.
- Er zijn een aantal mogelijke patronen die je kan bekomen en die je dient te interpreteren in functie van de vlucht van de pijl.
  - Indien de punt rechts zit en de veren links (left tear) wil dit zeggen dat je pees teveel naar links staat en nog niet perfect achter de pijl.

Left tear bij paper tuning. De nok en veren van de pijl slaan links in t.o.v. de plaats (rode pijl) waar de punt ingeslagen is.
Door kleine aanpassingen te doen bekom je uiteindelijk een perfect bullet hole en is je tuning klaar.
Een perfect getunede boog. De punt en nok gaan door hetzelfde gaatje, m.a.w. de pees ligt perfect achter the nok.

- - - Dit kan je oplossen door de linker yokes, boven en onder, op te draaien, per 1/2 draai.
  - Indien de punt links zit en de veren rechts (right tear) wil dit zeggen dat je pees teveel naar rechts staat en nog niet perfect achter de pijl.
    - Dit kan je oplossen door de rechter yokes, boven en onder, op te draaien, per 1/2 draai.
  - Als ezelsbruggetje kan je onthouden dat wanneer je een scheur hebt naar links (i.e. dat de nok van de pijl iets teveel naar links is bij het vertrek), dat je ook de linker yokes dient te verkorten.
  - Schrijf je aanpassingen op en schiet 3 testpijlen. Het patroon dient steefs hetzelde te zijn.
    - Tip: nummer deze pijlen zodat indien er een afwijking zit bij een van de pijlen (bv scheve nok) dat je dat uit je testen kan afleiden.
  - Maak je voorlopig nog geen zorgen indien je ook een afwijking hebt in de hoogte... dat pas je pas aan wanneer de links/rechts uitwijking aangepast is. Soms verdwijnt die afwijking in de hoogte samen met de left/right tear.
Een aantal tips:
- Het is van heel groot belang dat je 0% torque hebt wanneer je aan paper tunen doet. Vandaar dat dit voor beginnelingen soms erg moeilijk is. Wanneer je torque hebt, m.a.w. je induceert een draaibeweging in je boog tijdens het schot, zal je altijd een afwijkend beeld hebben.
- Wanneer je een erg grote afwijking hebt kijk dan na of je dit ook hebt met een naakte pijl. Het kan zijn dat je even ergens tegen aan slaan (arrow rest, riser) wat een grote uitwijking geeft.
- Een andere reden voor grote afwijkingen in het patroon van paper tunen kan komen wanneer de timing van een valloper niet goed staat. Wanneer die te traag is zal de pijl ook tegen de valloper botsen en een grote afwijking in het patroon van paper tunen vertonen.
- Schrijf op het papier en onder het schot de aanpassing die je gedaan hebt aan de boog. Zo kan je gemakkelijker de evolutie volgen en kan je het patroon beter interpreteren.
Special case: een right tear: dwz punt links en veren rechts.
- De standaard en eerste aanpassing om te proberen is om ofwel de arrow rest naar rechts te verplaatsen, of de pees naar links.
- Lukt dit niet, kan kan het zijn dat de pees in opgespannen toestand niet volledig achter de pijl ligt en naar links duwt. In dat geval dien je de arrow rest naar links te verplaatsen zodat de richting waarin de pees duwt en de pijl (de richting waarin de pijl wil gaan) terug op één lijn komen.

Typisch patroon van een pijl die bij het schot de valloper of riser raakt. Dit kan komen door een te grote of een te kleine spanning op het touwtje van de valloper.
Controleer zowel met de Spot Hogg laser alignment tool als met 2 pijlen die je langs de cams legt, of ze symmetrisch uitgelijnd zijn.
Bij het uitlijnen met 2 pijlen dienen de punten elkaar echt perfect (< 0.5 mm verschil) raken.

Speciale aandacht voor een drop away arrow rest / valloper

Wanneer er extreme patronen gekomen worden tijdens het paper tunen dien je te kijken of de pijl niet ergens tegenaan botst tijdens het schot. Zeker wanneer je met een 'drap away arrow rest' / valloper werkt. Hieronder 2 filmpjes voor en na de aanpassingen waarbij in het eerste filpje de valloper te traag valt en de pijl er tegenaan botst. In het tweede filmpje is het probleem verholpen en begint de valloper direct te vallen wanneer de pijl ook begint te bewegen, zoals het moet dus.

Load video
Local File
Local File might collect personal data.

Slechte timing voor de val van de arrow rest. Let op het touwtje dat verbonden is met de kabel en dat de val initieert. De spanning hierop was fout.
Load video
Local File
Local File might collect personal data.

Goede timing voor de val van de arrow rest
Extreem patroon in paper tuning is vaak te wijten aan een clearance probleem omdat de pijl ergens tegenaan slaat tijdens het schot.
Voldoende gevoel voor humor is soms nodig tijdens moeilijke momenten bij het paper tunen.
Load video
Local File
Local File might collect personal data.

Vergelijking tussen een goed en slecht afgestelde drop arrow rest / valloper. De valloper valt niet zelf maar wordt door de pijl neergeslagen. Deze pijl krijgt hierdoor een grote afwijking.
Uitleg van Pierre-Nicolas over wat hier het probleem met de drop away arrow rest is ... Ik vond dit zowel grappig als goed dat ik de commentaar hier bij laat :-)

1-ste, 2-de en 3-de as van je vizier juist zetten

Wat zijn de 3 asses van je vizier?

De eerste as van een vizier is de rotatie boven/onder en is de denkbeeldige as die horizontaal en parallel aan jou door het vizier gaat.
De tweede as, is de rotatie van het vizier zelf, wijzerszin of tegenwijzerszin. Dit is de denkbeeldige as die door het centrum van je vizier gaat zonder de behuizing te raken. Velen beschouwen dit als de belangrijkste as om juist te zetten. Je merkt dat je 2-de as niet juist staat wanneer je pijlen naar links of rechts afwijken bij grotere afstanden. Wanneer deze as niet juist staat geeft dit een gelijkaardig effect als je boog naar links of rechts kantelen. Op korte afstand maakt dat weinig verschil, wel op grotere afstand.
De derde as is de rotatie van het vizier links/rechts. Dit is de denkbeeldige as die door de top van het vizier in de grond gaat. Wanneer je enkel horizontale schoten doet, maakt dit weinig uit. Dit is belangrijk bij het schieten van sterk neerwaardse op opwaardse schoten.

Hoe je 3 assen van je vizier juist zetten

Bevestig een waterpas aan je boogpees en zorg ervoor dat je boog perfect waterpas staat.
- De waterpas op de pees dient perfect waterpas te staan in alle richtingen.
Je kan dit best doen door je boog in een boogvijs te bevestigen. Eens waterpas, schoef je boogvijs vast.

De 1-st as juist zetten

Hiervoor leg een een waterpas bovenaan op je vizierbehuizing (ervan uit gaand dat de voor en achterkant van het vizier op dezelfde hoogte staan en dus symetrisch zijn).
Pas de rotatie over de eerste as aan todat je vizier in deze richting waterpas staat.
- Vermits je boog waterpas staat, zal je vizier op deze manier zelf ook waterpas komen te staan.
  - Wanneer je dit niet kan aanpassen is de kans groot dat je fabrikant dit reeds vooraf ingesteld hebt.

De 2-de as juist zetten

Plaats een waterpas op je vizierarm (indien mogelijk) en, vermits je boog waterpas staat (controleer dit regelmatig tijdens dit proces) dient deze ook waterpas te staan.
Indien je vizier het toelaat, roteer de behuizing todat de luchtbel in de waterpas in het vizier ook perfect in het midden staat.
Hierdoor heb je de 2-de as aangepast.
Voor spothog:
Load video
YouTube
YouTube might collect personal data. Privacy Policy

De 3-de as juist zetten
- Kantel nu je boog 45° naar beneden of naar boven en kijk of de luchtbel in de waterpas van je vizier nog perfect in het midden staat. Indien dit het geval is, staat je vizier ook in de 3-de as perfect.
- Indien de luchtbel, wanneer de boog 45° naar beneden of naar boven gekanteld is, niet perfect in het midden licht, maak aanpassingen aan de behuizing om de derde as aan te passen tot de luchtbel perfect in het midden licht. Cruciaal in heel dit process is dat je zeker moet zijn dat de boog zelf perfect waterpas staat.
- Nu dat de 3 assen juist staan, kan je vizier op de verschillende afstanden beginnen inschieten.
- Een bijkomende waterpas is nodig die tegen de riser gezet moet worden. Hiervan met je 100% zeker zijn dat die perfect recht is en dat de waterpas ook zelf perfect geijkt is. Dit model heb ik uit een erg goedkope waterpas gesneden en die staat zelf niet perfect, vandaar dat er een kleine aanpassingen met een stukje papier nodig is.
- Vooralleer je aan de 3-de as uitlijning begint, dienen in normale vertikale positie (voor horizontaal schot) de 3 waterpassen (pees, riser, vizier) perfect waterpas staan.
- Door de boog 45° naar voor te kantelen kan je zien of de derde as goed staat of niet. In dit geval niet, en de Truglo Range Rover Pro micro heeft bij mijn weten geen mogelijkheid om de 3-de as aan te passen. Ik zal daar bij sterk neerwaardse schoten rekening mee moeten houden.
- Wanneer de boog 45° naar boven gekanteld wordt, zie je opnieuw de uitwijking maar nu logischerwijze in de andere richting.
- Voor spothog:
  Load video
  YouTube
  YouTube might collect personal data. Privacy Policy
  
  Walk back tuning
  - Om te bevestigen of de tuning goed staat, doe een walk back tuning.
  - Hiervoor span je een vertikaal touw of tape over het doel en je schiet op verschillende afstanden. Gebruik een waterpas of schietlood om te zorgen dat het perfect vertikaal is. Maak een kruis door bovenaan een horizontale lijn/tape te maken. Mik op het kruispunt van beiden.
  - Schiet bv op 18 meter en gebruik je 18 meter pin zodat je exact in het kruispunt uit komt.
  - Schiet dan een pijl, en gebruik steeds dezelfde pijl!, op 25 meter, 30 meter, 35 meter en 40 meter en markeer telkens waar die pijl in het doel inslaat t.o.v. de vertikale lijn.
    - Indien de pijlen, hoe verder dat je gaat, steeds verder van de lijn en in dezelfde richting verwijderd geraken (bv naar rechts) dan dien je je arrow rest een heel heel klein beetje naar links te verplaatsen.
    - Doe de test opnieuw todat alle pijlen mooi onder elkaar vallen.
  - Door een verticale en horizontale lijn op het doel aan te brengen heb je een heel duidelijk referentiekader voor walk back tuning. Hier werd er tussen de 8 en 20 meter geschoten. Het vizier werd voor elke afstand op het snijpunt tussen beide lijnen gezet. De pijlen dienen allemaal mooi rond de verticale lijn te groeperen.

Compound bow tuning: Difference between revisions